متاسفانه بیشترین ضرباتی که به مکتب تشیع وارد شده نه از سوی دشمنان که از باب غفلتها و ضرباتی ست که از خودمان خورده ایم . به قول امام راحل تاریخ اسلام پراست از خیانتهای بزرگان و علمای غافل . اما مساله ای که در این مقاله به آن میپردازیم اشتباه مصطلحی است که در بین مداحان متاسفانه رایج شده .دوستان من خواب و رویا به هیچ عنوان حجت نیست مگر با قرینه ی شرعی مثل قول معصوم مثلا خواب فرعون با تعبیر یوسف حجت شد و اگر خواب ورویایی را برای گریز و مقدمه ی اشک گرفتن میخواهیم نقل کنیم ابتدا باید سندش را بدانیم و کسی که خواب دیده هم از افراد موجه باشد خصوصا علما و در مرحله ی بعدی خواب ورویا نباید با شان اهل بیت وسنت زندگی ایشان منافات داشته باشد و بدتر از همه نکند رویا پردازی جای روایت خواندن را بگیرد که معمولا از سوی افرادی مطرح میشود که به دلیل بی سوادی یا کم اطلاعی از زندگی معصومان چون بلد نیستند مقدمات واقعی و مستند را برای گریز زدن بگویند رویا پردازی میکنند و وای بر حال کسی که این مطالب کذبش همه گیر شود ....
یکى دیگر از وظایف مهم یک مداح ، اداره کردن مجلس دعا و زیارت است . ذاکر گذشته از استعداد اداره مجلس عزادارى و سینه زنى ، باید توانائى بر اداره مجلسى که افراد براى توبه و استغفار در آن شرکت مى جویند، را نیز داشته باشد و این مستلزم کار روحى و اخلاقى و همچنین مداومت داشتن بر ادعیه و زیارات مى باشد. ذاکر، باید چنان رابطه قوى و مستحکمى با این گونه مطالب داشته باشد که به خوبى بتواند با استفاده از حال معنوى خود و توانائى هاى اخلاقى و عرفانى اش ، بقیه را نیز به سر منزل مقصود بکشاند. نه صرفاً یک خواننده خوش صدا باشد که به یک سرى از فنون آشنائى دارد. زیرا مردم این انتظار را از من و شماى خواننده دارند که شعائر اهل بیت علیهم السّلام ا نیز اشاعه دهیم ، نه اینکه اسمى از آنها ببریم و با کلام آنان بیگانه باشیم .
به همین جهت توجه به این دستورالعمل ها براى یک مداح و ذاکر اهل بیت علیهم السّلام لازم و ضرورى است ؛
1. آدابى که مخصوص دعا و یا زیارت مورد نظر هست ، باید حتى الامکان رعایت شود که اولین آن مداومت بر آن مى باشد تا روح مداح با آن دعا خو گرفته و در مجلس ، واقعاً حرف دل را بزند نه اینکه در ارائه این گونه مطالب نیز از دیگران تقلید کند. البته در ابتداى راه اشکالى ندارد اما ((هر آنچه از دل بر آید لاجرم بر دل نشیند)) و مردم را بر سفره تراوش هاى دل خود بنشاند. هنگامى نشستن بر این سفره لذت دارد که این تراوش ها واقعى باشند و از فراخناى وجود مداح ، سرچمشه گیرند تا گیرائى لازم را داشته باشد و اثر مطلوب را در دل مردم بگذارد. اینجاست که استماع سخنان او، هر چند ساده باشد، براى همه جذّاب و دلنشین مى شود.
2. تمام ادعیه و زیاراتى که از ائمه معصومین علیهم السّلام وارد شده است داراى اسرار و رموزى هستند که به صورت مغلق و سربسته بیان شده و شکافتن آن احتیاج به تدبر و آشنائى با احادیث و سخنان حضرات معصومین علیهم السّلام دارد. به این صورت که بعضى از این اسرار در دعا یا حدیثى دیگر، بیان شده و یا کلید آن به دست ما سپرده شده است . براى پرده برداشتن از این اسرار، مداح باید انسان متفکر و محقّقى باشد تا مجلس او پربار گردد.
3. اگر دعائى را که مى خواهد بخواند تا به حال نخوانده ، باید حتماً آن را قبل از مجلس مرور نماید و وقف و ابتداها را دریابد تا در وسط دعا، مشکلى براى او پیش نیاید که صورت خوشى نخواهد داشت و همچنین براى اینکه نطقش باز شود، باید ترجمه دعا را حتماً مطالعه کند و از مضامین دعا، آگاهى کامل پیدا نماید تا در گفتارش در اثناى دعا، از آن استفاده نماید.
4. شاءن دعا را حفظ نماید و از حیطه دعا بیرون نرود. چنانچه علما و بزرگان نیز بر این مسئله اتفاق نظر دارند. باید بدانیم که مجلس دعا با مجلس روضه و عزا خیلى تفاوت دارد. اکثر مردم براى استفاده معنوى از دعا شرکت پیدا مى کنند. پس باید به فرازهاى دعا بها داده شود، نه فقط دعا را سطحى خوانده و در بین آن براى مستمعین مخصوص خودمان ، به روضه خوانى بپردازیم . باید توجه داشت که اصل در مجلس دعا و زیارت ، پیدا کردن حال توبه و تقرب است ، اگر چه توسل در جاى خود نیکوست اما نباید این دو مقوله را بى جهت مخلوط کرد. موقع دعا باید دعا خوانده شود و موقع توسل ، روضه .
5. شروع دعا حتماً باید با حمد و ثناى الهى ، صلوات و خواندن صیغه استغفار آغاز گردد و در پایان هم توسل به آقا امام زمان (عج ).
6. شروع دعا باید با اشعار اخلاقى و مضامینى در التجاء به درگاه حضرت حق و وجیه قرار دادن ائمه معصومین علیهم السّلام بوده و همراه با آرامش و طماءنینه آغاز گردد، بدون هیچ گونه اوج گرفتن و بالا رفتن .
7. در موقع خواندن دعا باید ظاهر مداح به عنوان شخص توبه کننده ، حفظ گردد از قبیل اظهار خشیت الهى ، افتاده حالى ، رو به قبله نشستن و... .
8. در عبارت خوانى دعا باید دقت شود و کلمات درست ، شمرده و مفهوم ادا شوند نه تند و بى دقت و غیر واضح .
9. لحن خود را متناسب با دعا تغییر دهد یعنى سلام ها را با تواضع ، لعن ها را کوبنده ، تقاضاها را محزون و... بخوانند.
10. اگر در اثناى دعا، مجلس را به او واگذار کردند باید با همان پرده اى که خواننده قبلى خوانده ، دعا را ادامه دهد و بالاتر یا پائین تر نرود.
11. اگر پیش کسوتى در مجلس بود یا فضلا و روحانیون بزرگوار در مجلس حضور داشتند، به جهت ادب خوانندگى ، مجلس را به او تقدیم نماید و در آخر نیز دعا کردن را به او واگذار کند.
12. قبل از شروع کردن مجلس دقت داشته باشد که از هر گونه صحبت هاى بیجا، شوخى و حتى صحبت کردن زیاد که باعث شکستن وقار مى شود، اجتناب ورزد و این حالت را بعد از دعا نیز حفظ نماید. او باید با وقارترین فرد در جمع باشد و رفتار او مورد تاءیید همه قرار گیرد.
13. ادب مستمع را همیشه رعایت کنیم و هیچ گاه او را تحقیر ننمائیم و همیشه خود را مورد خطاب قرار دهیم و این گونه بیاندیشیم که اشخاصى که در مجلس حاضرند، براى اولین بار است که در دعا شرکت مى کنند. باید مراقب آنها و حرف زدن مان باشیم تا دلخورى و یا زدگى کسى را بار نیاورد.
14. اگر مجلس در اماکن مقدسه و متبرکه برپا داشته مى شود، باید مواظبت مان نسبت به رفتار و گفتار خود بیشتر باشد و خود را در محضر صاحب آن مکان مقدس و وجود او را حى و حاضر قلمداد کنیم تا ایجاد رابطه معنوى و دعا به کیفیت بهترى صورت گیرد.
15. نکته اى که در شعرخوانى مجالس ادعیه وجود دارد این است که شعر مناجاتى با شعر روضه تفاوت دارد؛ باید متصل و آرام خوانده شود، اوج گرفتن و بالا رفتن در آن زیاد جالب نیست .
باز هم تاءکید مى کنیم که مسئله مهم در این گونه مجالس ، پیدا کردن روح دعا و کار بر روى سجایاى اخلاقى و توصیه هاى صاحبان ادعیه است که باید نصب العین بلبلان گلستان اهل بیت علیهم السّلام قرار گیرد.
در پایان سخن را با این فرمایش رهبر عزیزمان در توصیه به مداحان اهل بیت علیهم السّلام وتاه مى کنیم که ؛
((... در دعاها و زیارت نامه هاى ما تعبیرات عاشقانه خیلى خوبى هست که حقایقى را نشان مى دهد، اینها را باید محور قرار داد)).
امیدواریم که خداوند توفیق درک دعا و کسب فضایل و تهذیب نفس به همگى ما به عنوان یک خادم اهل بیت علیهم السّلام عنایت فرماید
«نوحه های برگزیده عاشورایی»
دل حسینیه نفس نوحه، تپش سینه زنی‌ست
دم بگیـریـم کـه عـمـر هـمـه یـک دم بـاشـد
مجموعه نوحه‌های برگزیده عاشورایی که در پایگاه‌های اینترنتی شاعران و ذاکران اهل‌بیت عصمت و طهارت قرار گرفته است، از طریق لینک‌های زیر قابل دسترسی می‌باشد:
:: زمزمه
+ به قلب خواهر بده تسلا
+ محـرم از راه میـاد و بارونـی می شـه نگاهـت
:: دم شروع سینه زنی
+ در کوچه‌های سینه‌زنی دم گرفته‌ام
+ هر که دارد هوس کرب و بلا بسم الله
:: زمینه
+ سهم مسلم از کوفه ، شد چشای بارونی
+ وقتی دمیده تو آسمون ، امشب هلالِ ماهِ عزا
+ تو خیمه‌ها می‌پیچه ، امشب بوی غریبی
:: نوحه
+ ای خون خدا می‌بندم پیمان با تو
+ مـاه ماتم رسیـد ، موسـم غم رسـید
:: واحد
+ به لبخند دشمنان ما دل ندادیم
+ بی‌همتایی در عزم و شکوه و ادب
:: واحدتند
+ اربعین وعدۀ ما سینه زنا کربلا
:: شور
+ امیدم یه نگات ، هستی‌مون به فدات
+ از همون کودکی با غمت آشنا شدم
:: نوای پایانی
+ یا زینب ، می خوایم اسیر غم تو بشیم
+ روی لبهام دارم گله شهـدا دلم تنگه